اثرات نمک¬پاشی جاده¬ای بر فعالیت میکروبی خاک در اراضی مرتعی (مطالعه موردی: جاده نیر-سراب)

نمک پاشی جاده ای به عنوان یک روش مطمئن به منظور حفظ امنیت جاده ها در زمستان می شود. مصرف ضد یخ های شیمیایی از جمله نمک کلرید سدیم در گردنه های برف گیر کشور می تواند باعث افزایش شوری خاک در اراضی مرتعی نزدیک جاده ها و در نتیجه صدمه دیدن جامعه میکروبی خاک گردد. برای بررسی این موضوع، تعداد 48 نمونه خاک دست خورده از سه مکان برف گیر با مصرف زیاد نمک در اراضی مرتعی حاشیه جاده نیر– سراب در فواصل عمودی 2 ، 5 و 10 متری پایین شیب جاده و 20 متری بالای شیب جاده (به عنوان شاهد) در چهار تکرار طی دو فصل بهار و پاییز نمونه ها از عمق 0 تا 15 سانتی متری تهیه گردید. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملأ تصادفی اجرا گردید. نمونه های خاک پس از عبور دادن از الک 2 میلی متری در کیسه های پلاستیکی بسته بندی و در داخل فلاسک یخ دار به آزمایشگاه منتقل و در دمای 4 درجه سانتی گراد و در تاریکی به منظور بررسی شاخص های زیستی نگه داری شد. از شاخص های شیمیایی میزان ماده آلی خاک، هدایت الکتریکی (ec) و از شاخص¬های زیستی تعداد ریز موجودات خاک، تنفس میکروبی پایه، تنفس تحریک شده با بستره، کربن زیست توده میکروبی و ضریب متابولیکی در نمونه های خاک اندازه گیری گردید. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که در هر سه مکان، میزان ecدر فواصل 2 و 5 متری در هر دو فصل (پاییز و بهار) نسبت به شاهد بیشتر بود. نمک پاشی جاده ای و افزایش شوری خاک موجب کاهش معنی دار (0/01 >p ) تمام شاخص¬های زیستی مورد مطالعه در فواصل نزدیک به سطح جاده ( 2 و 5 متری) نسبت به شاهد گردید. میزان ضریب متابولیکی (qco2) افزایش معنی داری در نقاط نزدیک به جاده در مقایسه با شاهد نشان داد. میزان جمعیت ریز¬موجودات خاک بین 5^10 ×8/7 تا 7^10 × 1/96 و 5^10 × 6/8 تا 7^10 × 2/9 تعداد در گرم خاک، کربن زیست توده میکروبی بین 150 تا 340 و 150 تا 400 میلی گرم کربن در کیلوگرم خاک، تنفس پایه میکروبی بین 0/26 تا 0/39و 0/26 تا 0/68 میلی گرم co2 بر گرم خاک در روز، تنفس تحریک شده با بستره بین 0/35 تا 0/58و 0/440 تا 1/18 میلی گرم co2 بر گرم خاک در روز و ضریب متابولیکی بین 0/86 تا 3 و 1/5 تا 1/9 میلی گرم co2 بر میلی گرم کربن زیست توده میکروبی در روز به ترتیب در فصول پاییز و بهار تغییر نمود. نتایج حاصل از این بررسی نشان داد که نمک پاشی جاده ای موجب کاهش فعالیت میکروبی در اراضی مرتعی نزدیک به جاده می شود.